ส่วนพัฒนาบุคลากรและการเรียนรู้
มีภารกิจหลัก คือ การพัฒนาขีดความสามารถบุคลากรของกระทรวงการต่างประเทศในทุกระดับและทุกสายงานด้วยการจัดการฝึกอบรมเพื่อให้องค์ความรู้ เสริมสร้างทักษะเฉพาะที่จำเป็น รวมถึงการปลูกฝังทัศนคติที่ดีต่อองค์กร โดยเนื้อหาของหลักสูตรและวิชาถูกออกแบบขึ้นตามวัตถุประสงค์เฉพาะของผู้เข้าอบรมทำให้มีความแตกต่างกันในด้านเนื้อหา / รูปแบบ และวิธีการ ประกอบด้วยส่วนองค์ความรู้ (Knowledge) การพัฒนาทักษะ (Skills) และทัศนคติ (Attitude) เพื่อให้เหมาะกับความต้องการในการปฏิบัติงาน สำหรับการจัดอบรมนักการทูต สถาบันการต่างประเทศฯ ได้จัดให้มีการฝึกอบรมอย่างต่อเนื่องตามวาระการปฏิบัติงาน ตั้งแต่ระดับแรกเข้าไปจนถึงระดับเอกอัครราชทูต รวม 9 หลักสูตร เพื่อให้มีความรู้และความสามารถรอบด้านและทันต่อการเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ทั้งในระดับโลกและภูมิภาค สามารถปฏิบัติงานเพื่อการส่งเสริมและรักษาไว้ซึ่งผลประโยชน์ของประเทศได้อย่างดีที่สุด รวมทั้งดำรงไว้ซึ่งภาพลักษณ์ที่ดีของชาติและการสร้างความเชื่อมั่นของนานาชาติที่มีต่อประเทศไทย
นอกจากนี้ ยังจัดหลักสูตรอบรมให้กับบุคลากรของหน่วยงานภายนอกที่จะเป็นผู้แทนประเทศไทยไปปฏิบัติงานประจำสำนักงานในต่างประเทศ เพื่อส่งเสริมการดำเนินงานอย่างมีเอกภาพ เสริมสร้างบูรณาการของการปฏิบัติราชการในต่างประเทศภายใต้ทีมประเทศไทย เพื่อร่วมกันสนับสนุน ปกป้อง รักษาและส่งเสริมผลประโยชน์ของประเทศและประชาชนอย่างเป็นรูปธรรม
สถาบันการต่างประเทศฯ ดำเนินการจัดอบรมและเผยแพร่องค์ความรู้ในมิติที่รอบด้านให้กับข้าราชการทุกระดับและทุกสายงานตามวาระการปฏิบัติงาน ดังนี้
หลักสูตรสำหรับนักการทูต
• หลักสูตรนักการทูตแรกเข้ากระทรวงการต่างประเทศ
• หลักสูตรข้าราชการไปประจำการในต่างประเทศระดับเลขานุการและที่ปรึกษา (ระบบเลื่อนไหล)
• หลักสูตรเสริมสร้างทักษะการบริหารสำหรับนักการทูตชำนาญการ (ที่ปรึกษา)
• หลักสูตรฝึกอบรมอัครราชทูตที่ปรึกษา และที่ปรึกษาไปประจำการในต่างประเทศ
• หลักสูตรพัฒนาทักษะและเสริมสร้างองค์ความรู้ในด้านการบริหารสำหรับผู้อำนวยการและเลขานุการกรม
• หลักสูตรนักบริหารการทูต (นบท.)
• หลักสูตรงานบริหารในต่างประเทศสำหรับผู้ดำรงตำแหน่งกงสุลใหญ่ และอัครราชทูต
• หลักสูตรงานบริหารในต่างประเทศสำหรับผู้ดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูต
• หลักสูตรพัฒนาแนวคิด เพื่อปรับชีวิตสู่จุดหมาย
หลักสูตรสำหรับข้าราชการสายสนับสนุน
• หลักสูตรข้าราชการสายสนับสนุนบรรจุใหม่
• หลักสูตรเจ้าหน้าที่คลังของสำนักงานในต่างประเทศ
• หลักสูตรข้าราชการที่จะไปประจำการต่างประเทศ
• หลักสูตรเสริมสร้างทักษะการปฏิบัติงานสำหรับข้าราชการสายสนับสนุน
หลักสูตรสำหรับข้าราชการและบุคลากรหน่วยงานอื่น
• หลักสูตรหัวหน้าหน่วยงาน รองหัวหน้าฯ ของส่วนราชการประจำการในต่างประเทศพร้อมคู่สมรส
หลักสูตร / กิจกรรม เพื่อพัฒนาสมรรถนะ / ทักษะการปฏิบัติงานเฉพาะ รวมทั้งหลักสูตรภาษา